بازتوانی ریوی شامل تکنیکهای درمانی فیزیوتراپی می شود که به حذف ترشحات و بهبود پاکسازی راه هوایی وافزایش حجم جاری ریه (اکسیژن دریافتی در هر دم ) و در نتیجه به بهبود کیفیت تنفس کمک میکند.
همانطور که میدانید، در صورتی که تنفس فردی دچار اختلال شود، کارهای روزمرهی او نیز دچار کندی و سختی خواهد شد به طوری که حتی فرد نمیتواند مانند گذشته راه برود، حرف بزند و حتی غذا بخورد. اکسیژن 65 درصد از بدن انسان را تشکیل می دهد و مسئول 90 درصد از انرژی بدن است. اکسیژن انرژی سوخت مورد نیاز سلول ها را که برای بسیاری از فرآیندهای بدن ضروری هستند فراهم می کند. در صورت کمبود آن اکسیژن کمتری به بافت ها می رسد در نتیجه قدرت بافت ها کم شده و به دنبال آن قدرت عضلانی کاهش می یابد و فرد توانایی جسمی خود را از دست می دهد. با کاهش توانایی جسمی ، توانایی قلب (فانکشنال کاپاسیتی F.C) پایین می آید. پس ریه بخش مهمی از جسم است که با اختلال آن سایر عضو های بدن نیز تحت تاثیر قرار خواهند گرفت.
فیزیوتراپی تنفسی ( بازتوانی ریوی) شامل تمرینات و تکنیکهایی است که به کمک آنها بیمار میتواند توانایی خود را در تنفس به دست آورد و همچنین موجب تقویت عضلات(عضلات مخصوص دم و بازدم ، عضلات بین دنده ای، عضلات اسکالن، دیافراگم، عضله استرنوکلایدو، ماستویید و تراپز فوقانی ) وثبات بیشتر در اسکلت (ستون مهره های پشتی دنده ها و ترقوه ها) شود و کیفیت زندگی فرد را بهبود می بخشد.
در فیزیوتراپی تنفسی تمرکز بر این است که بیمار بتواند راحتتر نفس بکشد و اکسیژنرسانی به بافتها بهتر شود و همچنین بهبود الگوی تنفس و آموزش صحیح نفس کشیدن، تحریک بیمار برای سرفه کردن و تخلیه راههای هوایی وترشّحات درون ریه می باشد.
خدمات فیزیوتراپی تنفسی را می توان در تمام سنین و در تمام مراحل بیماری، از تشخیص زودهنگام، تا بیماری مزمن، تا دوره های حاد و مراقبت در مرحله پایانی، مورد استفاده قرار داد.
بازتوانی ریوی همچنین ارزیابی و مدیریت شرایط دیگری که احتمال دارد ناشی از بیماری ریوی باشند و یا به همراه این بیماری رخ دهند را نیز در بر می گیرد. این موارد شامل مشکلات اسکلتی عضلانی مانند درد ستون فقرات، تنگ شدن دیواره قفسه سینه، مشکل در حرکت بازو یا دنده ها و یا حالت بدنی نامناسب (مثل قوز کردگی یا کایفوزیس و اسکلیوز)، پوکی استخوان و بی اختیاری ادرار است.
تمام بیمارانی که اختلالات تنفسی حاد یا مزمن دارند، همچنین کسانی که در ناحیه اندام های تنفسی دارای مشکلات عصبی عضلانی هستند و نیز کسانی که دچار ضربه (تروما) ناشی از حوادث رانندگی و… می شوند و کسانی که جراحی ریه داشتند و اسپوندیلیت آنکیلوزانت و یا دچار اسکلرودرمی و فیبروز ریوی هستند و سل ریوی ، آتلکتازی و بیماری های کاردیوواسکولار (عروقی-قلبی) مانند آمبولی و ادم ریوی دارند و حتی در پیری نرمال به بازتوانی ریوی احتیاج دارند.
بعد از جراحیهای مهم اندامهای داخلی مانند جدارههای شکم، رحم و… برای تسهیل در تنفس و خارج کردن مخاط بعد از عمل، فیزیوتراپی تنفسی کاربرد زیادی دارد؛ همچنین بیماران دارای تومورهای ریه همیشه به بازتوانی ریوی نیازمندند.
کسانی که بیماری انسدادی ریوی مثل آسم، برونشیت مزمن، بیماری عفونی پنومونی، آمفیزم و… دارند، همیشه به فیزیوتراپی تنفسی نیاز دارند.
کودکانی که به صورت مادرزادی دچار رشد ناقص و غیر نرمال ریه هستند و در نفس کشیدن دچار مشکل بوده و دارای خلط در مجاری تنفسی میباشند نیز می توانند با فیزیوتراپی تنفسی درمان شوند